Talabalar ko‘chasi 1, Ijtimoiy fanlar fakulteti

image

Uzun ignali kirpi (tipratikan)

Tarqalishi. Markaziy va Janubiy Oʻzbekiston, Pomir-Oloy quyi tog‘lari (nominativ kenja tur); UStyurt yassi tekisligi (H.h. eversmanni). Respublikada tarqalish maydoni 20 ming kv. km. Oʻzbekistondan tashqarida: Qozog‘iston, Turkmaniston, Tojikiston, janubiy-g‘arbiy Qirg‘iziston, Eron, Afg‘oniston, Pokiston, Arabiston yarimoroli va Shimoliy Afrika.

Yashash joylari. Bo‘lingan relefli tekisliklar qismlari, botiqlar va qoldiq quyi tog‘lar, vohalarning chekka joylari. Tog‘ daralaridan archazorlarning quyi yildan so‘ng jinsiy voyaga etadi. Ko‘proq hasharotlar, baʼzan tuxumlar, jo‘jalar, sichqonsimon kemi- ruvchilar, sudralib yuruvchilar bilan oziqlanadi.

Cheklovchi omillar. Tabiiy sel oqimlari va yirtqichlar; antropogen - avtomobil yo‘llarida halok bo‘lish, davolanish maqsadida ovlash.

Ko‘paytirish. Nomaʼlum.

Muhofaza choralari. Ovlash taqiqlangan. Nurota, Zomin va baDay-To‘qay qo‘riqxonasida muhofaza ostiga olingan.

Manbalar. [1,10,20,25,40,42, 44,56,57,58]. chegaralarigacha tarqalgan. Inson faoliyati kirpining o‘ziga xos bo‘lmagan joylarga ko‘chib yashashiga olib keladi.

Soni. Har gektarga 0,4-1,7, baʼ - zi joylarda 2-3 donagacha, areal uchun o‘rtacha har gektarga 0,1 dona - dan ortiq emas. Umuman Oʻzbekiston uchun 200-300 ming chamasi etarli darajada stabil hisoblanadi.

Yashash tarzi. Tungi xayot kechi - radi, qishki uyqusi oktyabrdan martgacha. Qishlaydigan, bolalay - digan va vaqtinchalik boshpana joylari - kemiruvchilar, tosh - baqalar uyalari, tabiatdagi bo‘sh joylar. Mart-aprelda juftlashadi, may oyida bolalaydi 

«O'ZBEKISTON QIZIL KITOBI» © O'R FA ZOOLOGIYA INSTITUTI, 2009